<img src="https://images.aposto.com/2025/10/0/1764489169413.png" style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" ratio="1.54" width="550" fr-original-style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable"><h1 fr-original-style="" style="font-size: 2em; margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Performans ile suskunluk arasında: Bunca gürültü içinde duyulacak sözü nasıl kurarız?</h1>Dayanışma ancak gürültüden ayrıştığında karşılık bulur. Gücü belirleyen şey sesin yüksekliği değil, temasın hakikiliğidir. Politik bir etkinin kalıcı olabilmesi, bireysel tepkilerin kolektif, örgütlü ve sürdürülebilir bir çabaya dönüşmesiyle mümkündür. Peki gürültünün bu kadar çoğaldığı bir çağda, gerçekten duyulacak sözü nasıl kuracağız?Yazı: Lara KamhiZamanın hem ağırlaştığı hem de hızlandığı bir eşikte yaşıyoruz. Küresel ve yerel kaosların üzerini durmaksızın akıp giden dijital akış kapladıkça, ekranı her kaydırışımızda derinleşen bir karanlığa açılan pencereler beliriyor: Bitmeyen yangınlar, büyüyen adaletsizlikler, zamansız ölümler, katlanarak çoğalan tıkanmalar… Dünya elimizden kayarken içimizde giderek büyüyen bir çaresizlik dolaşıyor.Bu çaresizliğe en hızlı “çözüm” de yine dijitalde karşımıza çıkıyor:&nbsp;Paylaş. Bir çığlık da sen at. Bir şey söyle.&nbsp;Bir duruş göster. Ne var ki bu anlık tepki üretimi zamanla bilinçli bir tavırdan çok düşünmeye fırsat bırakmayan otomatik bir refleks hâline dönüşüyor. Kendimizi herkesin mutlaka bir şey söylemesi gereken bir aciliyet atmosferinin içinde buluyoruz. Her paylaşım içsel bir sıkışmanın hızla dışa fırlayan ifadesine dönüşürken anlam yavaşça eriyor; her çığlık biraz daha sönümleniyor.Guy Debord yıllar önce&nbsp;“Gerçek yaşamın yerine imgeler geçer”&nbsp;demişti. Bugün bu söz dijital çağda doğrulanıyor. Artık şunu sormadan edemiyoruz:&nbsp;<ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; box-sizing: border-box;"><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Yıkımı sürekli görünür kılmak gerçekten bir fark yaratıyor mu, yoksa anlamı yavaşça aşındıran kesintisiz bir görüntü akışına mı hizmet ediyor?</li></ul>Üstelik günümüzde görünürlüğü belirleyen yalnızca imgeler değil; algoritmalar. Görüntü yalnızca çoğaltılmıyor, ölçülüyor, sıralanıyor, manipüle ediliyor ve politik ekonominin bir parçasına dönüşüyor. Görünürlük, bir zamanlar rastlantısal olan dolaşımdan çıkıp tasarlanmış bir mimarinin içinde akıyor: Davranışlarımızı izleyen, tepkilerimizi yönlendiren, ilgimizi ölçülebilir bir girdiye çeviren dev bir altyapı…&nbsp;Dolayısıyla gösteri, pasif bir seyir düzeni olmaktan çıkıp neyin görünür olacağını, neyin unutulacağını, hangi acının daha fazla dolaşıma gireceğini belirleyen bir güç sistemine dönüşüyor. Politik ve etik duruşlar bile bu görünürlük ekonomisinin mantığıyla yeniden biçimleniyor; ses, görünürlüğün algoritmik terazisinde tartılıyor. <p contenteditable="false" fr-original-class="custom-button-wrapper fr-deletable" fr-original-style="text-align:center" style="text-align: center; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; box-sizing: border-box;"><a bgcolor="#ffe144" color="#090909" contenteditable="false" fr-original-class="custom-button-link" fr-original-style="background-color:#ffe144 !important;color:#090909 !important" href="https://aposto.com/s/performans-ile-suskunluk-arasinda-bunca-gurultu-icinde?a=customButton" rel="noreferrer" style="background-color: rgb(255, 225, 68) !important; color: rgb(9, 9, 9) !important; text-decoration: none; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">YAZININ DEVAMI</a>

Aposto Gündem

Zamanın hem ağırlaştığı hem de hızlandığı bir eşikte yaşıyoruz. Küresel ve yerel kaosların üzerini durmaksızın akıp giden dijital akış kapladıkça, ekranı her kaydırışımızda derinleşen bir karanlığa açılan pencereler beliriyor: Bitmeyen yangınlar, büyüyen adaletsizlikler, zamansız ölümler, katlanarak çoğalan tıkanmalar… Dünya elimizden kayarken içimizde giderek büyüyen bir çaresizlik dolaşıyor.Bu çaresizliğe en hızlı “çözüm” de yine dijitalde karşımıza çıkıyor: Paylaş. Bir çığlık da sen at. Bir şey söyle.&nbsp;Bir duruş göster. Ne var ki bu anlık tepki üretimi zamanla bilinçli bir tavırdan çok düşünmeye fırsat bırakmayan otomatik bir refleks hâline dönüşüyor. Kendimizi herkesin mutlaka bir şey söylemesi gereken bir aciliyet atmosferinin içinde buluyoruz. Her paylaşım içsel bir sıkışmanın hızla dışa fırlayan ifadesine dönüşürken anlam yavaşça eriyor; her çığlık biraz daha sönümleniyor.Guy Debord yıllar önce “Gerçek yaşamın yerine imgeler geçer”&nbsp;demişti. Bugün bu söz dijital çağda doğrulanıyor. Artık şunu sormadan edemiyoruz:&nbsp;<ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; box-sizing: border-box;"><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Yıkımı sürekli görünür kılmak gerçekten bir fark yaratıyor mu, yoksa anlamı yavaşça aşındıran kesintisiz bir görüntü akışına mı hizmet ediyor?</li></ul>Üstelik günümüzde görünürlüğü belirleyen yalnızca imgeler değil; algoritmalar. Görüntü yalnızca çoğaltılmıyor, ölçülüyor, sıralanıyor, manipüle ediliyor ve politik ekonominin bir parçasına dönüşüyor. Görünürlük, bir zamanlar rastlantısal olan dolaşımdan çıkıp tasarlanmış bir mimarinin içinde akıyor: Davranışlarımızı izleyen, tepkilerimizi yönlendiren, ilgimizi ölçülebilir bir girdiye çeviren dev bir altyapı…&nbsp;Dolayısıyla gösteri, pasif bir seyir düzeni olmaktan çıkıp neyin görünür olacağını, neyin unutulacağını, hangi acının daha fazla dolaşıma gireceğini belirleyen bir güç sistemine dönüşüyor. Politik ve etik duruşlar bile bu görünürlük ekonomisinin mantığıyla yeniden biçimleniyor; ses, görünürlüğün algoritmik terazisinde tartılıyor.<h2 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Görünürlük sahnesinde politik performans</h2>Sosyal medya, politik duruşu bir etik tavırdan çok bir sahneye dönüştürüyor. “Doğru yerde duruyorum”&nbsp;hissinin yerini “Doğru yerde görünmeliyim”&nbsp;kaygısı alıyor. Görünürlük arttıkça duruşun özü bulanıklaşıyor; düşünsel bir konum hızla tüketilen bir sunuma dönüşüyor.<ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; box-sizing: border-box;"><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Judith Butler’ın performativite fikrinin de işaret ettiği gibi, tekrar edildikçe norm hâline gelen jestler, duruşun içsel zorunluluğundan çok dışsal beklentilere yaslanmaya başlıyor.</li></ul>Dijital alan, tekil bir yüzey gibi görünse de sınıfsal, kültürel, siyasal ve mekansal konumlara göre değişen çok katmanlı bir yapı. Görünür olmanın bedeli de herkes için aynı değil: Kimileri için ifade özgürlüğüne yer açan bir mecra, başkaları için hedef gösterilme, damgalanma, gözetlenme veya susturulma riskinin arttığı bir alana dönüşebiliyor.&nbsp;İnternet erişimi, dijital okuryazarlık, politik baskı, ekonomik eşitsizlik gibi faktörler de kimin hangi ölçüde konuşabildiğini belirliyor. Bu nedenle performatif duruş baskısı herkes için aynı koşullarda işlemiyor; görünürlük eşit dağılmıyor, eşit güvenlik sağlamıyor.<h2 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Dayanışmanın gerçekten işlediği anlar</h2>Yine de dijital dayanışmanın etkili olduğu anları biliyoruz. Bazen bir hashtag, bir ifşa ya da kolektif bir çığlık gerçekten bir şeyleri yerinden oynatıyor:<ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; box-sizing: border-box;"><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">#MeToo, küresel bir sessizliği kırarak benzer deneyimlerin görünmez zincirini gözler önüne serdi.&nbsp;</li><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">#BlackLivesMatter, gündelik hayatın içine sinmiş ırkçı şiddeti inkâr edilemez bir gerçekliğe dönüştürdü.</li><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Mahsa Amini protestoları, yıllardır biriken öfkenin dijitalden sokağa taşıp kolektif bir sese dönüşebileceğini gösterdi.</li></ul>Bu örneklerde dijital alan, bireysel acının toplumsal bir çağrıya dönüştüğü güçlü bir rezonans yüzeyi hâline geldi. İnsanların “Yalnız değilim” hissi bu alanlarda ilk kez küresel bir yankı buldu.Türkiye’de de deprem gibi büyük kırılma anlarında örgütlenen dijital dayanışma ağları, hem duygusal tepkinin hem de hayati koordinasyonun bu alan aracılığıyla mümkün olabildiğini gösterdi.<h2 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Dijital hız ve etkinin erozyonu</h2>Fakat bu güç her zaman sürdürülebilir değil. Aşırı görünürlük&nbsp;paradoksal biçimde etkiyi zayıflatıyor. Dün sarsıcı olan bir görüntü bugün sessizce kayboluyor; görselleştirilmiş acı ve sloganlaşmış öfke hızla tüketilirken düşünce geri çekiliyor. Hız, çarpıcılığı derinliğin önüne koyuyor.<ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; box-sizing: border-box;"><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Sorun çoğu zaman içerikte değil; onu düşünmeye fırsat vermeden tüketmemizde. En güçlü söz bile sindirilmeden akışa karıştığında eriyor; anlam, sürekli maruz kalmanın içinde buharlaşıyor.</li></ul>Tam da bu noktada, Zeynep Tüfekçi’nin altını çizdiği önemli bir gerçek devreye giriyor: Dijitalde hızla büyüyen hareketler, derin ve sürdürülebilir örgütlenme üretemezlerse aynı hızla sönümleniyorlar. Görünürlük değişimi başlatabilir, evet; fakat onu sürdürecek yapıyı doğurmadıkça etkisi geçici oluyor. Dijital kitlesellik, fiziksel ve örgütsel ısrarla birleşmediğinde kalıcı bir dönüşüme evrilemiyor.<h2 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Kolektif çığlık mı, dijital kakofoni mi?</h2>Toplumsal içerikler art arda yığıldığında, geriye çoğu zaman kolektif bir bilinçten çok dijital bir kakofoni kalıyor: Herkesin bağırdığı ama kimsenin kimseyi duymadığı bir uğultu.Bu gürültünün içinde paylaşımlar, dayanışmayı büyüten bir çağrıdan çok içimizde biriken duyguların hızla dışarı fırladığı bir duygusal taşma hâline dönüşüyor—adeta bir toksik kusma: Rahatlatan fakat etrafı daha da kirleten, düşünceden yoksun bir boşalma. Bu hâl hem bireysel çığlıkları boğuyor hem de toplumsal hafızayı bulanıklaştırıyor.<ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; box-sizing: border-box;"><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Bu noktada önemli bir ayrım ortaya çıkıyor: Tabandan yükselen sahici tepkiler ile lider odaklı içeriklerin hızla propaganda estetiğine dönüşmesi arasındaki fark.</li></ul>Bireylerin adalet talebi gerçek bir kolektif güç yaratabilirken politik figürlere yönelik paylaşımlar, çoğu zaman PR döngülerine sıkışıyor. Karmaşık ilişkiler, görünmez ittifaklar ve kaygan dengeler “oyuna getirilmişlik” hissini derinleştiriyor.Bir süre sonra yorulmuş, kırılgan, kendi sesimizle baş başa kalıyoruz.<h2 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Yapısal yükler ve bireyin yanılsaması</h2>Bu ortamda suç sık sık bireye yükleniyor. Sanki büyük toplumsal kırılmaların sorumluluğu tek tek insanların taşıyabileceği bir yükmüş gibi… Oysa çoğu meselede sorumluluğun büyüğü bireyde değil, bu düzeni sürdüren kurumsal yapılarda.<ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; box-sizing: border-box;"><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Bir insan plastik ayrıştırarak dev şirketlerin yarattığı ekolojik tahribatı durduramadığı gibi, sosyal medyadaki paylaşımlar da tek başına kökleşmiş politik düzenleri sarsamaz.</li></ul>Black Lives Matter’ın da Mahsa Amini protestolarının da gücü dijital sloganlardan değil; insanların sokakta, bedenleriyle risk alarak biraraya geldiği o fiziksel karşılaşmalardan geldi. İnsanların meydanlarda ısrarla varlık göstermesi, kadınların başörtülerini çıkarıp saçlarını kesmesi, toplulukların yüz yüze örgütlenmesi olmadan hiçbir hashtag bu etkiyi yaratamazdı.<h2 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Bireyin bahçesi: Denge ve mesafe</h2>Bu, bireyin etkisiz olduğu anlamına gelmiyor. Voltaire’in Candide’de hatırlattığı gibi, herkes önce kendi “bahçesini” ekip biçmek zorundadır. Yani gerçekten temas ettiği alanları beslemek, dönüştürmek, tutarlı kılmak.<ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; box-sizing: border-box;"><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Çünkü sahici bir sezgi, ancak kendi alanını bilen birinin içinde yeşerir. Ne zaman konuşacağını, ne zaman susacağını, neyi nasıl paylaşacağını bilmek bu sezgiden doğar.</li></ul>Bu nedenle mesele bir uçtan diğerine savrulmak değil; söz ile susuş arasındaki dengeyi kurmaktır. Ne tamamen geri çekilmek çözüm, ne de bireyin dünyanın yükünü tek başına omuzlamaya kalkışması.<h2 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Sessizlik de bir duruştur</h2>Gürültünün, sessizliği bile zan altında bıraktığı bir çağdayız. Ama sessizlik her zaman kayıtsızlık değildir. Bazen düşünmeye alan açan bilinçli bir duraklama, bazen de gürültünün normalleştirdiği aşırılığa karşı ince bir direnç çizgisi… Sessizlik, etkisini tartabilen biri için bir tavra dönüşür; aksi hâlde güç ilişkilerini yeniden üretir.Sözün kendisi de benzer bir ikili yapı taşır. Başkalarının duymak istediği kalıplara yaslandığında, yalnızca “Bugün de gerekeni yaptım” hissi veren bir slogana dönüşür. Oysa sözün ağırlığı kişinin nerede durduğunda, neyi üstlenebildiğinde, hangi mesafeden konuştuğunda belirir.<h2 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Bir söz nasıl ağırlık kazanır?</h2>Tepkilerin hızla otomatikleştiği bir ortamda düşünceyi geri çağırmak temel bir başlangıç olabilir. Sözün ağırlığını korumak için yavaşlamak, ayıklamak, mesafe açmak gerekir.<ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; box-sizing: border-box;"><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Bu, sessizliğe çekilmek değil; söze anlam kazandıran boşluğu bilinçli olarak açmaktır.</li></ul>Dayanışma ancak gürültüden ayrıştığında karşılık bulur. Gücü belirleyen şey sesin yüksekliği değil, temasın hakikiliğidir. Politik bir etkinin kalıcı olabilmesi, bireysel tepkilerin kolektif, örgütlü ve sürdürülebilir bir çabaya dönüşmesiyle mümkündür.Bu çerçevede bir reçeteden değil, bir yönelimden söz edebiliriz: Hızın yerine düşünceyi, gösterinin yerine tutarlığı, gürültünün yerine duyulabilir sözü koyan bir dijital etik.Bütün bu katmanlar biraraya geldiğinde geriye tek bir soru kalıyor: Gürültünün bu kadar çoğaldığı bir çağda, gerçekten duyulacak sözü nasıl kuracağız?

Angst

Dayanışma ancak gürültüden ayrıştığında karşılık bulur. Gücü belirleyen şey sesin yüksekliği değil, temasın hakikiliğidir. Politik bir etkinin kalıcı olabilmesi, bireysel tepkilerin kolektif, örgütlü ve sürdürülebilir bir çabaya dönüşmesiyle mümkündür. Peki gürültünün bu kadar çoğaldığı bir çağda, gerçekten duyulacak sözü nasıl kuracağız?

Performans ile suskunluk arasında: Bunca gürültü içinde duyulacak sözü nasıl kurarız?

Kimliğimiz aslında bir tanınma mücadelesine dayanıyor. Başkaları tarafından görülmeyi, bilinmeyi, tanınmayı arzuluyoruz. Yazar Charles Taylor Çokkültürcülük: Tanıma Politikası kitabında tanınma talebini modern insanın kimliğini doğrudan belirleyen bir tavır olarak <a fr-original-style="" href="https://www.yapikrediyayinlari.com.tr/cokkulturculuk-tanima-politikasi.aspx" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">değerlendiriyor</a>. Tanınmaya bağlı kimlik mücadalesi çeşitli kırılganlıkları da beraberinde getiriyor.&nbsp;Sosyal medyanın hayatımıza girmesiyle, bu süreç artık kendimizi başkalarına “sunduğumuz” bir sürece evrildi. Örneğin, “persona” kavramı artık bu ihtiyacın bir uzantısı olarak işlev görüyor. Tanınmak için verdiğimiz mücadele, imajların egemenliğini ilan ettiği çağımızda kim olduğumuzun ötesinde kendimizi nasıl sunduğumuzla daha fazla ilişkili hâle geldi.&nbsp;Gerçeklikle sınanmamış profillerin sonsuz akışı Guy Debord’un 1967’de yayımlanan <a fr-original-style="" href="https://www.ayrintiyayinlari.com.tr/kitap/gosteri-toplumu/270" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Gösteri Toplumu</a> eseri günümüze ışık tutmaya devam ediyor. Gösteri kültürü, sosyal medya aracılığıyla öyle radikal bir noktaya evrildi ki varoluşumuz sanal varlığımızla belirleniyor.&nbsp;Debord'a göre toplumsal yaşam bir şeye “sahip” olmaktan “görünmeye” doğru kaydı, “sahip olmak” artık dolaysız prestijini ve nihai amacını görünümlerden elde etmek zorunda kaldı. Bu yapı, kişisel ilişkilerimizi dönüştürmesi bir yana, iletişim biçimlerinde de radikal bir kopuşa neden oldu.&nbsp;Ancak meselenin problemli bir yanı daha var. Sosyal medya çeşitli biçimlerde kişinin kendisini yüceltmesine dair bir "tekrar anlatısı" sunuyor. Bu tekrar, o kadar yaygın biçimde işliyor ki gündelik hayatın ayrılmaz bir parçası hâline geliyor. Etrafımızda olan bitene dair sağlıklı bir eleştirel mesafeyi koruyamayacak hâle geliyoruz. İmgelerin gerçekliğin yerini aldığı bu kültürel iklim, bizi gerçeklikle sınanmamış profillerin sonsuz akışına sürüklüyor.&nbsp;Maskelenmiş depresyon İletişim biçimleri giderek kendimizi “sunduğumuz” profillerin güdümüne giriyor, kimliğimizi oluşturan tanınma mücadelesi de estetiğin sığ yapısına eşitleniyor. Varolmak için sürekli bir şeyler göstermek zorunda kaldığımız bir panayırın ortasında buluyoruz kendimizi. Öyle ki, beğenilme kaygısı ilişkilerimizde merkezî bir rol oynamaya başlıyor.&nbsp;Yazar Engin Geçtan, "anlaşılabilme umudunu tüketen insanlar, dünyayla ilişkilerini beğenilme üzerine kurma eğiliminde oluyorlar, kurtulması güç bir tuzağa düştüklerini fark edemeden” diye <a fr-original-style="" href="https://www.metiskitap.com/catalog/book/4516" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">yazıyor</a>. Beğenilmek için sergilenen sürekli bir performans hâlinin bir noktadan sonra yıkıcı bir tükenmişlik duygusuyla sonuçlanabileceğini aktarıyor. “Hayatını beğenilme üzerine kuran insanların derininde çoğu zaman dışarıdan fark edilmeyecek kadar iyi maskelenmiş bir depresyon yaşanır.”İlişkilerimizi ve varlığımızı görünümlere hapsetmek yıkıcı sonuçlara yol açabiliyor. Sosyal medya, bu nedenle akademik çevrelerin de fazlasıyla ilgilendiği bir alan. Sürekli görünümlere maruz kaldığımız, hayatımızdan çeşitli sekansları paylaştığımız bir ortaklık, bir noktadan sonra gündelik gerçekliğimizde önemli bir alanı işgal edebiliyor. Örneğin, Facebook’un mutsuzluk üzerindeki etkisine, selfie çekenlerin aşırı gösteriş meraklısı olduklarına yönelik araştırma bulguları endişeleri doğruluyor. Hatta çok fazla selfie’ye maruz kalmanın getirdiği memnuniyetsizlik ve değersizlik hissine yönelik bir çalışma da <a fr-original-style="" href="https://vesaire.org/sosyal-medya-kendinizi-degersiz-hissetmenize-olabilir/" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">bulunuyor</a>.Günümüzde etkileşim ve iletişim olanakları ne kadar kuvvetlense de, ironik biçimde, sahici iletişim olanaklarını da o kadar tükettik. Sosyal medyanın aşırı hızıyla beraber yeni trendlere uyum sağlarken sürekli devinen bir performans sergilerken buluyoruz kendimizi. Beğenilme ve tanınma kaygısıyla kendimizi sunma seçeneklerini çoğaltıyor, süreci de etkileşim istatistiklerine göre değerlendiriyoruz. Kısa vadeli risk değerlendirmesi yapamıyoruz, ama bir süre sonra bu performans kişisel bir hırsa dönüşebiliyor. Beğeni, takipçi sayısı gibi parametreler kişiliğimizi sıkı sıkıya sayılara bağlıyor. Hayal kırıklığı, değersizlik ve memnuniyetsizlik gibi hislerin kapanına kısılıyoruz. Bir anlamda, asla olmadığımız kişinin acısını çekiyoruz.Rob Horning bu düzeneği “sosyal fabrika” olarak <a fr-original-style="" href="https://www.e-skop.com/skopbulten/sosyal-medya-sosyal-fabrika/5472" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">adlandırıyor</a>. Hislerimizdeki kırılganlıklar aslında güvensizliğin unsurları olarak sosyal medyada tezahür ediyor. Horning’e göre, bu unsurlar “nereden geleceği belli olmayan toplumsal dışlanma tehdidi ile kaçınılması mümkün olmayan bir yetersizlik hissinin karışımı” olarak işlev görüyor.&nbsp;Sosyal medyayı bir “şer yuvası” olarak görmek elbette pek doğru değil. Ama hayatın her alanında olduğu gibi dengeyi korumak ve sınırları belirlemek sosyal medyayı daha kullanışlı bir yere dönüştürebilir.Kimliğimizi salt beğenilmenin, görülmenin, tanınmanın zehirli sularına göre inşa etmekten kaçınmamız gerekiyor. Görünümler dünyasının şaşaasına kapılıp içeride daha sonra patlamak üzere bekleyen patolojik hisleri beslemek yıkıcı sonuçlara yol açabilir. Günümüzde giderek artan narsisistik eğilimlerin tuzağına düşmemek için hayatımız için daha sahici parametreler belirlemeliyiz.

“Hayatını beğenilme üzerine kuran insanların derininde çoğu zaman dışarıdan fark edilmeyecek kadar iyi maskelenmiş bir depresyon yaşanır.”

Beğenilme arzusunun sakıncaları

Goffman günlük yaşamı organize eden sistemi tanımlarken bireyin dışında da bir yapı kurarak, ötekilerle sosyal olarak örülen ve çeşitli uzlaşma aşamalarına göre belirlenen bir kurallar dizisi tanımlamıştır ve bu sistemin işleten mekanizmanın temelinde duygular da yer almaktadır. Duygular denilince Lie To Me dizisiyle hayatımızda daha önemli bir yer edinen Paul Ekman’dan bahsetmeden geçmek olmaz tabii.Paul Ekman insan ifadelerini sınıflandırarak evrensel olduklarını savunuyor. Geliştirdiği yüz hareketlerini tanımlama sistemi ile insan yüzünde oluşan kas hareketleri ve mimiklerle insanların duygularını çözümlemekte. Özellikle insanların yalan söyleyip söylemediğini anlamak üzerine yoğunlaşan bu sistemde insanın duygularını yüz kasları ile dışa vurması tanımlanıyor. Bu da aslında bizim başkalarının karşısındayken rol yaptığımız, kendimiz olmaktan uzaklaştığımız zamanlarda bazı şeylerin üstünü örtmek için kullandığımız bir kaçış yolu niteliğinde aslında. Goffman, bu konuyu kişinin başkalarına verdiği izlenimler ile örneklerken verdiğimiz izlenimlerin gerçekte de insanların kendi içlerindeki kişilerden bir şekilde edindikleri türde bir izlenim olduğunu belirtir. Biz her ne kadar davranışlarımızı kontrol etmeye çalışsakta dışarıdan izleyenler olaya daha geniş açıdan da bakabilmekte.Günümüzde ise bu durum bence sosyal medyada oluşturulan profiller üzerinden ilerliyor. İletişim yeni medya ile beraber artık telefon ekranlarına kaymışken sosyal ağlar ve toplum benliğimizi ortaya çıkarmaya çalıştığımız bir alana dönüşüyor. Guy Debord’un da belirttiği gibi:<blockquote fr-original-style="color: rgb(9, 9, 9); border-color: rgb(211, 187, 171); border-width: 4px; font-style: italic; padding-left: 10px;" style="color: rgb(9, 9, 9); border-color: rgb(211, 187, 171); border-width: 4px; font-style: italic; padding-left: 10px; margin: 0px 0px 1em; border-left-style: solid; box-sizing: border-box;">“ Gerçek anlamda altüst edilmiş dünyada doğru, bir yanlışlık anıdır.”</blockquote>Gösterinin görünür kıldığı dünya metaların dünyasına dönüşüyor. Sosyal platformlarda oluşturduğumuz kimliklerle bir de bu metalar arasında yerimizi alıyoruz. Kendimizi baştan inşaa edip sürekli tüketen bir konuma geçiyoruz. Instagram, Facebook ve Twitter gibi sosyal ağlarda kendimizi göstermek istediğimiz tüm arkadaş listelerimiz aynı şekilde birer metaya dönüşüyor. Bu da bizi içinde kaybolduğumuz tüketim toplumuna götürüyor. En büyük karakteristiği göstergeleri tüketmek olan bir toplumda özel gündelikliğin alanı ile kitle iletişimleri arasında bir anlaşma başlıyor.Bireysellikten uzaklaşarak toplumun ürettiği bir “ben” yaratmaya başlıyoruz. Toplumdan dışlanmamak için özgünlükten uzaklaşıp kitleye hitap etme eğilimi içinde yaşıyoruz. Olduğumuzdan daha farklı gözükmek için sosyal ağlarda yeni bir profil yaratıyoruz, yaşantımız, kendimiz olduğundan daha renkli daha mükemmel gözükmesi için çabalıyoruz. Sosyal kimliğimiz başkalarına göre şekillenirken bu kimliğe uygun davranmaya çalışarak hayat tarzımızı da değiştiriyoruz. Yaşama sebebimizi anlamlı kılmak için daha çoğunu arayanlar topluluğu haline dönüşmekteyiz. Koyduğumuz hedefler, hayata ve mutluluğa dair arayışlar aslında gerçekten onları bulmaya yönelik değil onu görünüşte yapma gerekliliği üzerine dayanmış durumda.Bu da aslında “konformizm” kavramını gün yüzüne çıkartıyor. Hal Niedzvecki verdiği örnekle durumu çok güncel bir açıdan açıklıyor.<blockquote fr-original-style="color: rgb(9, 9, 9); border-color: rgb(211, 187, 171); border-width: 4px; font-style: italic; padding-left: 10px;" style="color: rgb(9, 9, 9); border-color: rgb(211, 187, 171); border-width: 4px; font-style: italic; padding-left: 10px; margin: 0px 0px 1em; border-left-style: solid; box-sizing: border-box;">“ Konformistler alışveriş merkezlerinde dolaşıp yarı bireysel ürünlere para harcıyor, istedikleri kişi olmalarını sağlayacak kıyafet ve aksesuarlara bakıyorlar. Özel olanı istiyorlar. Ama kendilerine bir görünüş satın almak dışında, kendi kıyafetlerini yapmıyorlar. Bu da bireyselliğin konformizmini açıkça gösteriyor.”</blockquote>Yaşadığımız bu kimlik kaybı yeni medya ile beraber daha da görünür bir hal almakla beraber kişinin tüm sosyal yaşamını da etkilemekte. Görünür olma çabası, farklı olmaya çalışmak ama bir o kadar da toplumsal normların dışına çıkmadan, başkalarına benzeyerek farklılaşma eğilimi bireyleri içinden çıkamayacakları bir ikileme sürüklüyor.

Guy Debord ile ilgili hikayeler